Başarımları, oyun içerisinde belirli aksiyonlara girdiğimizde oyunun ödüllendirmek maksadıyla bize verdiği küçük hediyeler olarak nitelendirebilirsiniz. Etrafınıza baktığınızda oyun içi başarımlar kadar platform bazlı (örn. Steam) başarım altyapılarını da görüyoruz.
Kimi oyuncu için başarımın asıl amacı bizi oyunda tutmak ve oyunu her yönüyle keşfettirmektir. Öte yandan kimi oyuncu ise, başarımları gereksiz bulur ve motive eden bir etken olmadığını düşünür. Peki gerçekten de başarımlar hangi konumda duruyor?
Günümüzün yaygınlaşmış dijital raflarından önce geliştiriciler, oyuncularını motive etmek ve oyunlarını bitirmeleri adına ilginç yöntemlere başvurmuşlardır. Bu temel fikir, ilk olarak 1980 yılında Activision’dan çıkmıştır. Stüdyo, oyunlarında yüksek bir bitirme yüzdesi elde eden oyunculardan TV / PC’deki skor ekranını çekerek kendilerine mektup yollamalarını istemiş ve karşılığında da zarf içinde ütüyle basılabilen yamalar göndermiştir.
Bu sistem tabii ki yerini teknolojiye bıraktı ve birçok geliştirici ve stüdyo, oyuncularını motive etmek için oyun içi “kupalar” vermeye başladılar. Bunun en güzel örneği, o vakit bağımsız bir fikir olarak çıkartan World of Warcraft’ta görülebilmektedir. World of Warcraft, oyuncuların kazandıkları kupalar için ayrı bir site açmış ve herkesin birbirleriyle kupalarını paylaşmalarına vesile olmuştur.
Başarımları dijital bir platform bazında ilk destekleyen ise 2005 Microsoft Xbox 360 Gamescore’du. Çoğu Gears of War oyuncusu oyunu açtığı anda kazandığı başarımı görebilmek için Xbox 360 Gamerscore sitesine hücum etmiştir. Elbette buradaki asıl önemli olan başarımların önem kazanması ve bir çeşit tatmin olma duygusu yaratmasıdır. Aynı sene, Valve da platform bazlı başarım sistemini oyuncularla tanıştırmıştır. 2008’de ise Sony, kendi oyunları için kupalar geliştirmeye başlamıştır. O vakitten bugüne ise her oyun platformu, kendi özel başarımlarını yapmaktadır.
Ne tür başarımları görürüz?
Başarımları sıkı bir şekilde gruplara ayıramasak da üç aşağı beş yukarı şekilde hangi amaçlara hizmet ettiklerini anlayabiliriz. Hikaye bazlı başarımlar, adı üstünde olduğu gibi oyuncunun hikaye içinde belli kritik noktaları geçtikten sonra ona verilen başarımlardır. Temellerdir ve oyunu bitirmek isteyenin kolayca alabileceği türden kupalardır. Hatta çoğu oyun, hikaye öncesinde öğreticilerine bile başarım koyar.
Bunun yanında bir tık daha zorlayıcı başarımlar da vardır. Platform bazlı oyunda söz konusu seviyeyi can kaybetmeden geçebilmek veya herhangi bir bölümde yüz canavarı en yüksek zorluk seviyesinde öldürmek gibi örnekler verilebilir. Külfettir ama oyuncuda yarattığı tatmin ve mutluluk duygusu da bir o kadar büyüktür.
Son olarak oyunun detaycılığını gösteren başarımlar vardır. GTA 4 veya SA oyunlarındaki gibi araba sürmeden tutun da yüz tane toplanabilir eşyayı toplamak gibi can sıkıcı ama bir yandan da oyuncuyu ödüllendiren kupalar mevcuttur. Bazen kimi başarımı tetikleyen unsur bile gizli olabilir. Oyunda yaptığınız bir seçim, beklenmedik bir şekilde başarım kazandırabilir.
Başarımlar destek mi yoksa köstek mi olur?
Başarımların söz konusu bu yönleri öznelliğe kaymaktadır. Kimi oyuncu, başarımları bir ödül olarak görmektedir. Oyunu bitirmesine rağmen %100 tamamlama yüzdesine ulaşamamış oyuncuların bazısı rahat edemez ve başarımlar için saatler harcarlar. Peki bunların gerçek hayatta bir karşılığı var mı? Öğrendiğime göre Sony’nin Amerika lokasyonu kazanılan kupalara karşılık kendi mağazalarında harcamak üzere puan veriyormuş. Başarımların bu tür efektif hale getirilmesi şahsen bana da mantıklı geliyor çünkü öbür türlü kendi açımdan bir şey kazanmış hissetmiyorum.
Konu başarımlar olunca belirli bir yorum yapmak zor oluyor ama bazen oyunla olan bağımızı güçlendiriyor ve bizi daha aktif kılıyor bazen de sıkılıp oyunla olan ilişkimizi koparabiliyor. Ancak düşündüğünüzde oyunun easter egg’lerini veya gizemlerini bulmayı kim istemez değil mi? Kabul edelim Steam’de kazandığınız bir başarımın sadece %5 oranında elde edildiğini görünce hepimiz ufak çaplı bir gurur duyuyoruz.
