Zaman biz istesek de istemesek de akışına devam ediyor. Ufacık başladığımız hayat serüveni büyümemiz ve sonrasında yine ufalarak vademizin dolduğu ana dek sürüyor. Görece sıradan veya belli olay örgüleriyle bezenmiş yaşantılarımız esasında pek çok bilmeceye sahip ve de gebedir. Haliyle iyi kötü doğru yanlış pek çok anı ve o zamanlar fark edemediğimiz hazine karşımıza çıkar. Nihayetinde insanoğlu, bunların kıymetini epey bir sonradan fark eder. Bugün ele alacağımız Spiral ise bunu sert bir tokatmışçasına yüzlere yerleştiriyor ve ben ne yapıyorum diyerekten oyuncuyu düşünmeye sevk ediyor.
İncelemenin başlık başlık detaylandırılmasına geçmeden evvel, mevzu bahis bilişsel bozulmadan söz ederek lafı biraz gevelemek niyetindeyim. Zamanın akışıyla günler, haftalara haftalar aylara ve elbet yıllara karışıyor. Sağlımızdayken bile bazı anılarımız bulanıklaşan bir su misaliyle acı verebiliyor. İşte böylesi elim bir durum karşısında kıymetini anlıyoruz o nefret ettiğimiz ama bizi biz yapan anların kıymeti. Hayatımızda deneyimlediğimiz her şey, ruhumuza derin bir iz bırakıyor. Yalnızca anıları değil ruhumuzla beraber benliğimizi de yitiriyoruz. İşte bu yüzden, yaşayabiliyorken iyi kötü her ne olursa olsun minnet duygusunu geri planda tutmamalıyız. Çünkü bir gün en ufak bir kırıntısına dahi muhtaç olabiliriz.
İncelemeden biraz bağımsız yazıp dökmüş olabilirim lakin bu cümleleri sarf etme gereği duydum. O yüzden lafı daha da uzatmadan 6 yıl kadar bir sürede geliştirilen Spiral incelememize geçelim.
Spiral metaforu ve derinliği yüksek şiirsel hikaye anlatısı
Spiral sembolü; biçimi işlevi ve dahasıyla mistik, doğada da sık rastlanan bir oluşumdur. Spiral hareket, düz bir çizgide ilerlediği sanılan zaman ve mekanın aksine, döngüsel bir yapıyı temsil eder, ancak bu döngü de kısır döngülerden ayrılır. Her sarmal, selefinden farklı bir düzeyde, bir önceki deneyimin ve bilginin üzerine inşa edilerek devam eder. Bu açıdan spiral metaforu, hayatın tekrarlayan olaylar zinciri değil, katman katman sürekli bir gelişim ve evrim süreci olduğunu gösterir.
Nitekim yaşantılarımızda dar bir çemberde başlar ve varoluşun sonuna değin kaçış imkanı olmaksızın git gide genişler. Matematiksel veyahut zaman kavramınca ele alındığında spiral sonsuz olarak kabul edilse de kişi nazarında değerlendirirsek içsel huzur belki de kendi yaşamının anlamını bulması olarak değerlendirilebilir.
İlk iki metin ile oyunun ne alakası var yahu diyebilirsiniz. Açıkça söylemek gerekirse hak de veriyorum. Lakin Spiral, isminin hakkını gerçekten veren bir iş olmayı bilmiş. Az evvel yazıp çizdiklerimi parça parça oyuncuya aktarabiliyor veyahut kendisinin üzerine düşünmesini sağlayabiliyor. Yalnızca Bernard belleğinin tozlu raflarında içsel bir yolculuğa çıkmıyor, Bernard’ın kontrolünü ele alan siz buna dahil oluyor ve de kendi yolculuğunuza çıkıyorsunuz.
Tam 5 farklı yaş grubunda veyahut evre diyebileceğimiz vakitlerde keşfe açık 19 anı ile Bernard’ın zihninin derinliklerine açılıyoruz. Oyunun akışında anılar arası bağlantı sağlayan spirali saymazsak anılar farklı mekanlarda geçmekte. Mekanların da keşfe açık alanları ve anının oluşmasında role sahip bir amaç bulunuyor. Bu amaçtan anlık da olsa sıyrılıp etrafı gezer ve mümkünse mini oyunlara bakarsanız eğer o anı kapsamında daha geniş bilgilerle de tanışıklık etmeniz olası.
Affınıza sığınaraktan hikayeye dair minik de olsa detay vermekten bile isteye kaçınacağım. Sebep olaraksa mümkün olduğu an Spiral’i kendiniz denemenizi öne süreceğim. Yine de şunu söylemeliyim ki Spiral’ı oynadığım tüm vakitlerde sanki karşımda yılların zenginliğini bilgece yoğurmuş fiziken zayıf ancak ruhen kudretli biri var idi. Benimle diyaloglar aracılığıyla konuşuyor, yol gösteriyor hatta ve hatta suskunluğunda bile eşsiz değerler katıyordu. O yüzden teşekkürü borç biliyorum sana Bernard Penfield… 🙂
Zamanında anlamına varamadığım, şu günlerde yeni yeni tak eden birçok noktanın ardından Bernard ile tanışmak düşünce yapıma ciddi manada dokundu. Çocukluğunu, gençliğini yetişkinliğini ve pekala ihtiyarlığını gözler önüne seren yapım; her bir anı ile dönemin kaygı ve değerlerini, geçmişe bakan bir adamın anlatısıyla birleştirerek müthiş bir işe imza atmış.
Spiral’in bizzat yaşattığı hikaye hakkında çenemi beynimi ve pekala ellerimi daha fazla yorabilirim ancak bu durum inceleme formatımıza aykırı kaçar. O yüzden bu paragraf ile kabaca yeniden ifade etmek isterim. Bernard Penfield kelimenin tam anlamıyla bir yazar. Diler spiral gibi düz bir çizgiden bağımsız olarak görün dilerseniz de romanmışçasına giriş gelişme sonuç olarak yorumlayın. Ortada müthiş bir anlatı ve ilerleyiş mevcut. Nerede olduğunu bilmeyen bir adamın bir zamanlar olduğu yerleri keşfetmesini ve ne yazık ki öğrenmesini konu alan bir yolculuğa dahil oluyoruz.
Bernard’ın farklı anıları eşittir farklı tipte görevler
Bernard’ın oyun çağında bir çocuktan yetişkinliğe ve pekala ihtiyarlığına kadar pek çok anıya şahitlik ediyoruz. Bu anılar bizleri Bernard’ın yaşantısına dair fikir sahibi yapmasının yanı sıra kendisinin de yorumlamasıyla ne yollardan geçtiği ve nasıl biri olduğu sorularını da gideriyor. Kimi bir sınıfta kimi bir gölde kimiyse pek bir sevimli evimizde geçen bu sekanslar belli bir hikaye parçasına ve dahasına ev sahipliği yapıyor.
Örneklendirmek gerekirse bir bölümde kütüphanede ders çalışırken sıkılmamız üzerine ablamızla uğraşmamız ve akabindeki yaramazlıklarımıza odaklanıyor. Çocuk olduğumuz bu anı hayal gücümüzün de ne denli geniş olduğunu göstermekte. Önce ablamızı kağıttan toplar atarak rahatsız ediyor ve “yerler lav” oynamaya ikna etmemizle sonuçlanıyor. Bir başkasıysa matematik dersine gözlerimiz dinlendirmemiz ve sonucunda matematik canavarı Bayan Lentz tarafından yeniden sınıfa katılmamızı konu alıyor.
Dönem dönem boy gösteren özellikleri anılara güzelce işleyen yapım, pekala farklı kaygı ve amaçlara sahip. Çocukken oyun oynamak ne denli güzelse gençken de arkadaşlarla kaliteli zaman geçirmenin üzerine eğiliyor Spiral. Haliyle her anının kendince birtakım mekanikleri oluyor ki burada It Takes Two’nun başarısı göz ardı edilmemiş kanımca. Kaldı ki yapı olarak da bir hayli benzediklerini düşünüyorum. Teknik olarak It Takes Two kadar pürüzsüz olmasa da farklı bir uğraş içerisinde buluyoruz kendimizi. İz sürmek, uçurtma uçurmak veyahut burger yapmak gibi örnekler mevcut. Son olarak Bernard’ın ustası olduğu Castles & Creatures’ı da eklemeliyiz buraya. Listeyi pekala uzatadabiliriz.
En öne çıkan yönü oynanış olmayan bir yapım için yeterli olduklarını da ifade edebilirim. Olmamış olsalar keşife odaklanan bir yürüme simülasyonundan hallice bir iş, ortada olur idi ki bunu istemeyiz. Özetle zamanla farklı şeyler anlatan ve haliyle farklı şeyler yaptığımız bir görev yapısı mevcut. Bir anıdan ötekine ilerlemek ve Bernard’ı tanımak keşfe açık bir mekan ve birtakım görevlerin yerine getirilmesine bağlı.
Müzik ve ses kullanımı
Anılar boyunca müzik ve ses kullanımı atmosferi destekleyen an an ise öne çıkan unsurlardan idi. Yaşlı Bernard’ın anılara yorum yapmasıyla kimi zaman gülmek kimi zamansa düşüncelere dalmak oyuncuyu ekranda tutabilme noktasında iyi bir iş çıkartıyordu kanımca. Bu iyi işçilik yalnızca Bernard’a ait olan kısımlarla da sınırlı değil. Diğer karakterlerin de diyalogları ortama ve anıya göre duyguyu verme işini layıkıyla yapıyor. Müzik kullanımıysa bu diyalogların önüne geçmeyecek biçimde ayarlanmış bilakis perçinleyecek şekilde. O noktada duyguyu kırdığını düşündüğüm tek etmen mimiklerin bu işçiliği biraz aşağı çektiği yönünde.
Optimizasyon ve buglar
Spiral’in sistem gereksinimleri arasında 8 GB’lık RAM talebi öne çıkmakta. Kalan bileşenler RAM gereksinimine kıyasla daha makul. Zaten Spiral, görselliğin aşırı üst kalite olduğu ve sistemlerin performans sorunu yaşayabileceği bir tercihe gitmiş bulunmuyor. İnişli ve çıkışlı zengin bir o kadarsa anlamlı hikayesiyle öne çıktığı da aşikar zaten.
Yalnız ufak bugların bulunduğu gerçeğini de inkar edemeyiz. Anıdan çıkıp yeniden girme yöntemiyle bu sorun ortadan kalksa da tat kaçıran bir durum. Neticede aşırı hızlı bir tempoyu benimsememiş Spiral. Kaldı ki bir anı içerisinde kayıt almak da incelediğimiz sürümde mümkün değildi.
Folklore Games tarafından geliştirilen ve yine Folklore Games beraberinde SpaceJazz tarafından yayınlanan Spiral, 20 Eylül 2024 itibariyle çıkmış bulunuyor. Ufak bir not: Çıkış olarak belirlenen tarih 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü‘nden yalnızca bir gün önce. Eğer okuyacak farklı bir inceleme arıyorsanız Marko Beyond Brave incelememize göz atabilirsiniz.
